De laatste tijd is er op TV opvallend veel aandacht voor privacyaspecten, met nog eens extra aandacht tijdens de privacyweken van de NPO. Heb je de veelbesproken quiz “de Privacytest” of een wekelijkse spelshow “Hunted” - waar deelnemers zich moeten proberen te verstoppen in anonimiteit - gezien? De nieuwe (uitgebreidere) aftapwet is net naar de tweede kamer. Moeten we ons echt zorgen maken?
Privacyzorgen
Privacyzorgen lijken vooral gerelateerd aan social media, die zeer veel van je weten en aan de vele Apps op je smartphone die toegang hebben tot veel meer informatie dan noodzakelijk is (van je agenda, berichten, contacten tot al je foto’s). Google, Facebook, Apple en Microsoft verzamelen extreem veel data om een zo compleet mogelijk profiel van je te hebben. Maar elk apparaat wat met internet verbonden is, van een barbiepop waar je tegen kunt praten tot en met de thermostaat van je woning geeft informatie door aan de fabrikant. Hiervoor geef je zelfs toestemming door de kleine lettertjes die je wegklikt (of leest). Informatie wordt gebruikt om de “productervaring te verbeteren” of je “gerichte reclame te geven”. De meesten zullen data verzamelen voor dit doel geen probleem vinden.
Albert Hein
Privacyzorgen zijn niet nieuw. In 1998 introduceerde Albert Hein de bonuskaart. Een gratis kaart geregistreerd op naam en adres van de klant, bedoeld om extra korting te krijgen op wekelijkse aanbiedingen. Niet snel daarna meldden zich de eerste tegenstanders die bang waren voor hun privacy. Albert Hein kan met de bonuskaart exact zien wie welke producten in de winkel koopt. De aankoophistorie gecombineerd met woonadressen geeft een diep inzicht in iemands leven. De winkel kan afleiden of er vegetariërs in huis wonen, hoeveel personen er in een huis wonen, wat de gezinssamenstelling is, of je veel geld te besteden hebt of dat je altijd op de kleintjes let. Koop je veel paracetamol? Hoeveel wijn drink je? Koop je tijdelijk veel Pampers en babyvoeding? Leef je wel gezond (vers versus diepvriesvoedsel)? Heb je een huisdier? Hoeveel voedingssupplementen schaf je aan? Enzovoort. Los van een incident enkele jaren geleden toen je door bonuskaartnummers te gokken op de website toegang kreeg tot de aankoopgeschiedenis van andere klanten, is er weinig spannends gebeurd. We vertrouwen Albert Hein en alle andere ketens met spaarkaarten volledig. En we zijn van mening dat jarenlange aankoopgegevens niet privacygevoelig zijn. We hebben het er niet meer over.
Onze data ligt overal
Elke winkel en webwinkel logt persoonlijke informatie en aankoopgegevens van de klant. Als dit lekt, ervaar je dit dan als vervelend? Zo ja, dan is de betreffende aankoopgeschiedenis privacygevoelig. Vliegtuigmaatschappijen houden ook een profiel bij van de reiziger, dit helpt bij het bestrijden van terrorisme. Is je reishistorie privacygevoelig? En wat houdt de NS van je bij, en de OV Chipcard, de bibliotheek, de hockeyclub, de overheidsdiensten inclusief de belastingdienst, de ziekenhuizen en andere zorginstellingen? Je bank weet ontzettend veel van je: wat je verdient, waar je werkt, waar je allemaal koopt, je eventuele hypotheek, je overheidsvergoedingen, wat je aan belasting betaalt, wat je spaart, waar je op vakantie gaat, en nog veel meer. Grote providers, deels in handen van de Amerikaanse bedrijven, weten en loggen eveneens zeer veel van je. Je mails, websites die je bezoekt en nog veel meer is gemakkelijk te herleiden naar je woon- of werkadres en naar je smartphone. Als de overheid communicatie aftapt, wat wettelijk mag, hebben ze ook inzage tot persoonlijke informatie. We hebben weinig keuze dan al deze bedrijven en instanties te vertrouwen. Potentieel privacygevoelige informatie ligt overal!
Lekken
Wat precies privacygevoelig is, varieert van persoon tot persoon en situatie tot situatie. Maar mensen veranderen en situaties veranderen. Informatie die vandaag geen probleem is, kan volgend jaar privacygevoelig zijn. Zelfs als je niets te verbergen hebt, wat gelukkig geldt voor de meeste Nederlanders, kan het toch vervelend zijn als informatie van de ene bron gekoppeld wordt aan de andere bron. We weten nooit zeker of een fabrikant andere bedoelingen heeft en of een aanbieder van een App betrouwbaar is. Een betrouwbaar bedrijf kan na overname plotseling een ander minder strak beleid gaan voeren. En wat gebeurt er met data als het bedrijf wat dit heeft verzameld, failliet gaat? Wordt de data met de inboedel mee verkocht voor de curator? Informatie wordt misschien bewust doorverkocht of lekt per ongeluk. Volgens de wet Meldplicht Datalekken die 1 januari 2016 is ingegaan, moeten alle bedrijven en overheidsinstanties datalekken melden. Doen ze dat niet, dan kunnen ze enorme boetes krijgen. Maar het lek is dan al gebeurd.
Anoniem
Natuurlijk helpt het als je wat meer de anonimiteit in gaat. Albert Hein heeft destijds de mogelijkheid geïntroduceerd voor anonieme kaarten. De aankoophistorie bestaat nog steeds, maar is niet gemakkelijk meer te herleiden naar je adres. Zoek dus op Internet met DuckDuckGo en niet met Google. Beter nog, zoek niet thuis of op het werk maar in de bibliotheek. Gebruik anonieme GMail-mailadressen in de cloud en niet je providermailadressen. Werk met Linux en niet met Windows of Mac OS. Gebruik open source applicaties en geen closed source applicaties. Betaal niet met pin, maar meer met cash geld. Bel alleen vanaf publieke telefooncellen (zijn die er nog?), met telefoons van anderen of prepaidkaartjes. Gebruik geen apps, geen social media, stuur geen berichten en appjes. Maar heb je dan nog een online leven? Risicospreiding helpt eveneens. Neem thuis twee providers, bel met drie verschillende 06-nummers, gebruik twee banken en twee pinpasjes, verdeel ook je geld over meerdere banken. Maak in elke webshop meerdere accounts, maak twee Facebookprofielen enzovoort. Maar heb je dan nog een online leven?
Tot slot
Om terug te komen op de eerste vraag: moeten we ons echt zorgen maken? Ja, we moeten ons wel een beetje zorgen maken. Ben je bewust van privacyaspecten bij alles wat je doet. Vul geen gegevens in die je niet wilt delen, laat geen vervelende berichten achter in reviews, controleer regelmatig de privacyinstellingen van pc, smartphone en tablet en van de apps die je gebruikt, lees de kleine lettertjes van alle diensten en apps en gebruik deze alleen als je het ermee eens bent. En kies geen simpele wachtwoorden en veel verschillende wachtwoorden. Maar houd je online leven in stand, want dat is niet meer te missen. En vergeet niet dat al die data die bewaard wordt, je online en je offline leven ook veel gemakkelijker maakt. Elk nadeel heb z’n voordeel.