Gratis en gebruikersonvriendelijk gaat hand in hand (maart 2015)

Regelmatig verwonder ik me over de gebruikersvriendelijkheid van software of eigenlijk het ontbreken van gebruikersvriendelijkheid. Ligt het aan de ontwikkelaars die blijkbaar niet in staat zijn iets te maken wat logisch is opgebouwd en intuïtief te bedienen is? Er zijn veel applicaties die eigenlijk niet te bedienen zijn en waar gebruikers na jaren ervaring nog steeds op zoek moeten gaan naar specifieke functies. Zo verwonder ik me al jaren over Apple’s iTunes. Wat een ongelooflijk beest van een product heeft Apple hiermee toch gemaakt. Het staat in schril contrast met de andere hard- en software van Apple waar bediening en GUI veel beter doordacht zijn. Omdat iTunes eigenlijk voor allerlei handelingen om je iPhone en iPad te beheren en van data te voorzien onmisbaar is, ben je ook nog eens verplicht ermee aan de slag te gaan. 

Ook online tools blinken vaak uit in onvriendelijkheid. Wat dacht je van een applicatie als Facebook dat echt geen prijs verdient voor gebruikersvriendelijkheid. Hoe kan een applicatie met meer dan 3 miljard gebruikers feitelijk zo ondoorgrondelijk werken? Facebook verbetert voortdurend de “gebruikservaring” van het product, maar in de realiteit gaat het vaak om verstopte instellingen die Facebook meer mogelijkheden geven om gerichter reclame te maken. De reclame-uitingen dragen bij aan het onvriendelijk worden van de tool, want het onderscheid tussen vriendenberichten en reclame is steeds lastiger in te schatten. Facebook is daarbij niet anders dan Twitter of LinkedIn die dezelfde route aan het bewandelen zijn. De onwetendheid of misschien wel onnozelheid van de Facebook gebruikers merk je direct als er weer eens een hoax/scam voorbij komt die joviaal gedeeld wordt met alle vrienden. 

Scam/hoax

Rond de kerst waaide er opnieuw onder meer een zonnebrillenreclame (Ray Ban) rond op Facebook, net als twee jaar geleden. Merkzonnebrillen worden in foto’s aangeboden voor een tiental euro’s. Je wordt gelokt naar een illegale website in het verre oosten om brillen te betalen, die je waarschijnlijk niet krijgt toegestuurd. Iedereen snapt dat je voor 15 euro geen Ray Ban kunt kopen (neem ik aan). Hoe kan dit dan viral gaan? Hoe dit exact geïnitieerd wordt, is niet te vinden, er zijn geen beschrijvingen van dit specifieke virus. Maar op de een of andere manier krijgen de oplichters toegang tot Facebook accounts. Dat kan zijn via een PC-virus opgedaan door het ondoordacht downloaden van bijvoorbeeld een foute mediaplayer, of een onbetrouwbare browser app of Facebook app. Je account wordt gekaapt en er wordt een foute reclamefoto in je fotoalbum te plaatsen. Het virus tagt vervolgens zo veel mogelijk vrienden. Dit taggen is geen handwerk, want als je ziet in hoe korte tijd er honderden tags in foto’s komen, kan dit alleen maar door een stukje software gebeuren. Het gevolg van taggen is dat de reclamefoto op de tijdlijn van al deze vrienden verschijnt. En zo gaat het voort en krijg je in een week tijd tientallen keren een fake Ray Ban reclame te zien.

 

Facebook zit zo ingewikkeld in elkaar en veel Facebook-gebruikers zijn dusdanig onwetend dat lang niet iedereen in staat is deze illegale foto’s te verwijderen. Nog minder gebruikers vinden de instelling om te voorkomen dat iemand zonder hun toestemming een foto tagt met hun naam in. Helemaal triest is dat er gebruikers zijn die niet eens door hebben dat dit scam is en die deze foto’s liken.

Reclame

Helaas draait hier alles om harde euro’s. Reclame-inkomsten gaan vóór gebruikersvriendelijkheid. Aan gebruikers wordt heel bewust een complexe GUI voorgeschoteld. iTunes wil je vooral films, muziek en apps verkopen, Facebook wil vooral dat je klikt op reclames en bedrijven en zo kunnen we doorgaan met elke populaire “gratis” tool, dienst en product. Gratis bestaat immers niet. Reclame wordt de komende jaren alleen nog maar agressiever en irritanter. Je ziet het al bij marktplaats, dat is overgenomen door reclame, want een zoekactie geeft je eerst tientallen pagina’s commerciële winkels vóór dat je de tweedehands producten ziet van de gebruikers. Nieuwssites hebben vervelende popups die moeizaam weg te klikken zijn, onschuldige YouTube-videootjes worden voorafgegaan door een reclamefilm en in de film zelf komen popups met reclame. Heb je pas iets bekeken bij een grote webwinkel, dan krijg je directe reclame voor dat product op tientallen websites. Deze reclame is cookies ontgroeit, want je ziet hem zelf op alle pc’s en devices op een locatie die een IP-adres deelt.

Cirkel is rond

Gebruikersonvriendelijkheid zorgt voor gebruikers die hun tools niet goed leren kennen en niet goed gebruiken. Reclame maakt apps, cloud tools en websites gebruikersonvriendelijker om mee te werken.  Onwetendheid zorgt ervoor dat scams, hoaxen en virussen gemakkelijk prooien kunnen maken voor onrechtmatige reclame. Deze onrechtmatige reclame maakt de apps, cloud tools en websites weer extra onplezierig om mee te werken. En zo bevinden we ons in een oneindige cirkel van reclame en gebruikersonvriendelijkheid. En het is onze eigen schuld, we willen immers alles gratis hebben. Want laten we wel wezen, wil jij 4,95 per maand betalen voor Facebook, 8,99 per maand voor LinkedIn, 14,95 per maand voor Google Docs en GMail, 9,99 per maand voor Dropbox-opslagruimte, 2,99 per maand voor Whatsapp enzovoort om af te zijn van alle reclame en verbetering van het gebruikersgemak?